Wtorek Popularnonaukowy z prof. dr. hab. Maciejem Stolarskim

21 11 2025

Dziekan Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego

prof. dr hab. Kamil Imbir

ma przyjemność zaprosić zainteresowanych Gości

na spotkanie z cyklu Wtorków Popularnonaukowych, które odbędzie się 2 grudnia 2025 r. o godz. 17:45 w auli Wydziału Psychologii/parter.

Gościem wydarzenia będzie

prof. dr hab. Maciej Stolarski
z Katedry Psychometrii i Diagnozy Psychologicznej Wydziału Psychologii UW, który wygłosi wystąpienie
pt.
„Homo temporalis. Od mentalnej podróży w czasie do teorii temporalnego nawigatora”

Abstrakt
Czas jest fundamentalnym wymiarem każdego istnienia i jako taki stanowi kluczowy – obok przestrzeni fizycznej i społecznej – kontekst dla adaptacji jednostki. Zdolność do mentalnego podróżowania w czasie (mental time travel) pozwala nam rozważać i reinterpretować przeszłe doświadczenia oraz przewidywać przyszłe konsekwencje naszych działań, stając się fundamentem dla procesów planowania, samoregulacji i nadawania sensu naszemu życiu. Współczesne koncepcje i badania w obszarze psychologii temporalnej – od koncepcji pola psychologicznego Kurta Lewina po model Zimbardo i Boyda – wskazują, że sposób, w jaki jednostka organizuje i wykorzystuje czas psychologiczny, stanowi kluczowy wyznacznik adaptacji i regulator zachowania. W wykładzie omówię przykłady badań własnych oraz rozważań teoretycznych, które pozwoliły mi na sformułowanie teorii temporalnego metapoznania, stworzenie modelu temporalnej regulacji emocji, a także umożliwiły naszkicowanie nieopublikowanej jeszcze autorskiej koncepcji temporalnego nawigatora, w której osobowość możemy ujmować w kategoriach systemu poznawczo-afektywnego, którego zasadniczą funkcją jest realizacja celów (przyszłość) dzięki uważnemu lub zaangażowanemu byciu tu-i-teraz (teraźniejszość) z wykorzystaniem doświadczeń, wiedzy i inspiracji zagregowanych na przestrzeni życia (przeszłość). Model ten łączy wiedzę o mechanizmach pamięci epizodycznej, prospekcji, regulacji emocji (m.in. w ujęciu Jamesa Grossa) oraz motywacji celowej, ukazując, że to nie pojedyncze treści, lecz dynamiczne operacje na osi czasu organizują ludzką podmiotowość i umożliwiają efektywną samoregulację. W ramach wykładu spróbuję pokazać, jak temporalny nawigator integruje szereg idei znanych z wiodących teorii osobowości – od wpływu doświadczeń wczesnodziecięcych po samorealizację i autotransgresję; od socjobiologii po cybernetyczny model DeYounga. Opowiem też o tym, jak świetle odkryć psychologii temporalnej możemy rozumieć istotę psychopatologii (czynnik p) czy modele temporalne mogą pozwolić na integrację idei psychologii pozytywnej, a także przyjrzę się temu, czego brakuje modelom temporalnym, aby stały się psychologiczną „teorią wszystkiego”.

•••

Prof. dr hab. Maciej Stolarski z Katedry Psychometrii i Diagnozy Psychologicznej Wydziału Psychologii UW to tegoroczny (2025) Laureat Nagrody NCN w obszarze nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce za prace nad perspektywami temporalnymi jako mechanizmem (samo)regulacji emocjonalnej i społecznej.

Prof. Stolarski bada zjawisko mentalnych podróży w czasie. Dostarczył empirycznych dowodów na kluczową rolę myślenia wykraczającego poza chwilę obecną dla jakości i efektywności ludzkiego życia. Jego dorobek, łączący psychologię poznawczą, osobowościową i pozytywną, ma znaczący wpływ na rozwój badań nad psychologią czasu. Naukowiec prowadzi badania nad zrównoważoną perspektywą czasową – zdolnością elastycznego przełączania się między przeszłością, teraźniejszością i przyszłością w zależności od sytuacji. Opracował wskaźnik odchylenia od zrównoważonej perspektywy czasowej, który stał się punktem odniesienia dla badań prowadzonych na całym świecie. Analizuje też, jak różnice w postrzeganiu czasu wpływają na emocje, relacje czy skuteczność działania – również w sporcie. W ostatnich latach połączył naukę z pasją do biegów ultra, pokazując, że myślenie przyszłościowe sprzyja regularnym treningom, wytrwałości i lepszym wynikom >> źródło

Prof. dr hab. Maciej Stolarski – bio