Jak nastolatki w spektrum autyzmu piszą wypracowania

23 09 2024

Kategoria: Aktualności Wydziału, Najnowsze publikacje

W lipcu 2024 r. w „Journal of Autism and Developmental Disorders” ukazał się artykuł autorstwa dr Izabeli Chojnickiej (która jest kierowniczką działającego przy naszym Wydziale AutismLab) oraz dr. Aleksandra Wawra. Artykuł Analysis of Autistic Adolescents’ Essays Using Computer Techniques opisywał badanie służące poznaniu zdolności narracyjnych nastolatków z autyzmem na podstawie ich wypracowań. W badaniu pomagali również studenci naszego Wydziału: mgr Paweł Zubrzycki i mgr Patrycja Jaworska. Badacze wzięli na warsztat 333 wypracowania uczniów ósmych klas szkoły podstawowej, w tym 195 prac napisanych przez osoby z autyzmem oraz 138 prac ich neurotypowych rówieśników. Naukowcy użyli technik przetwarzania języka naturalnego (Natural Language Processing), by sprawdzić, czy wypracowania pisane przez uczniów na spektrum autyzmu różnią się od tych pisanych przez ich rówieśników.

Okazało się, że uczniowie na spektrum autyzmu używali mniej słów o pozytywnym zabarwieniu emocjonalnym niż uczniowie neurotypowi. Natomiast nie odnotowano istotnych różnic w użyciu słów o negatywnym wydźwięku. Ponadto opowieści tworzone przez osoby ze spektrum autyzmu były mniej abstrakcyjne – takie nastolatki częściej opisywały konkretne działania, a rzadko zajmowały się stanem umysłu i emocji postaci. Unikanie subiektywnych opisów sprawiało, że te narracje wydawały się dosłowne i niełatwo było je zmetaforyzować.

Mimo prostszego języka prace uczniów z autyzmem były bardziej złożone. Ich zrozumienie wymagało od odbiorców wyższych kompetencji językowych, co może wynikać z używania bardziej formalnego, niemal specjalistycznego języka przez osoby z autyzmem.

Nauczyciele, którzy oceniali wypracowania według ustalonych kryteriów, nie stwierdzili znaczących różnic w kompetencjach pisarskich między obiema grupami. Jedynym wyróżniającym się aspektem była długość prac – uczniowie z autyzmem pisali krótsze wypracowania niż ich rówieśnicy.

Badanie to opierało się na analizie prac pisemnych, które były częścią ogólnopolskiego egzaminu końcowego w szkołach podstawowych. Wykorzystano metody takie jak analizowanie emocjonalnego nasycenia tekstu oraz model kategorii lingwistycznych (LCM) do oceny poziomu abstrakcji języka. Dodatkowo zastosowano indeks czytelności (Gunning Fog Index), który mierzy stopień przystępności tekstu.

Autorzy podkreślają, że narracje pisemne osób z autyzmem mają wiele wspólnych cech z narracjami ustnymi, co wcześniej zaobserwowano w innych badaniach. Wyniki te mogą być przydatne w przyszłych badaniach nad autyzmem i umożliwić wypracowanie modelu badawczego wykorzystującego dane z egzaminów krajowych. W artykule podkreślono także, że zastosowane techniki obliczeniowe okazały się skuteczne w wykrywaniu różnic w narracjach między grupami, co może mieć praktyczne zastosowanie w analizie umiejętności narracyjnych osób z autyzmem.

Ograniczeniem badania było to, że uczniowie z obu grup otrzymali nieco inne instrukcje egzaminacyjne, co mogło wpłynąć na treść ich prac. Ponadto część uczniów na spektrum autyzmu pisała swoje wypracowania na komputerze, co mogło mieć wpływ na wyniki, choć nie ustalono, jakiego rodzaju byłby to wpływ.

Z całym artykułem można zapoznać na stronie pisma lub pobrać go tutaj w wersji PDF.

Źródło: Chojnicka, I., Wawer, A. (2024). Analysis of Autistic Adolescents’ Essays Using Computer Techniques. Journal of Autism and Developmental Disorders.