82 lata temu wybuchło powstanie w getcie warszawskim

19 04 2025

19 kwietnia 1943 roku oddziały pod dowództwem Jürgena Stroopa wkroczyły do getta warszawskiego, by przeprowadzić jego ostateczną likwidację. Jednak tym razem Niemcy zostali zaskoczeni zorganizowanym atakiem Żydowskiej Organizacji Bojowej i Żydowskiego Związku Wojskowego. Dramatyczna i nierówna walka słabo uzbrojonych powstańców, którzy stawili czoło regularnym oddziałom niemieckim, trwała niemal miesiąc. Ostatecznie, nie mogąc złamać oporu, Niemcy postanowili systematycznie palić getto, budynek po budynku.

W samym sercu tych wydarzeń znajdował się budynek przy ulicy Stawki 5/7 (dawniej Stawki 21) – dziś siedziba Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. W czasie okupacji mieściła się tu komenda oddziału SS nadzorującego w latach 1942-1943 deportacje z getta warszawskiego do obozu zagłady w Treblince oraz do obozów na Lubelszczyźnie.
O dramatycznych wydarzeniach informuje tablica na elewacji budynku, która wraz z noszącym ślady postrzelin z czasu okupacji oryginalnym ogrodzeniem przypomina nam o granicy, która przebiegała tu 82 lata temu. Granicy między życiem a śmiercią, między nadzieją a rozpaczą.

I choć traumatyczna historia może generować w nas poczucie niepewności, lęku, obawy przed powtórzeniem się tragedii, istotne jest, by opowiadając o tych najgorszych doświadczeniach, być w stanie odnaleźć w nich również elementy sprawczości, takie jak choćby właśnie zbrojny opór powstańców z getta warszawskiego. One bowiem pomagają budować naszą sprawczość teraźniejszą – codzienną.

(fot. M. Kaźmierczak)